عملیات هات تپ یا انشعاب گرم خطوط لوله از فرایندهای روزآمد و مدرن در حوزه خدمات خطوط لوله بشمار می‌اسد که با وجود مزایای مشهود خود، نکات ایمنی و خطرات بالقوه حساسی دارد که در صورت عدم توجه به آن‌ها طبیعتاً فرایند متوجه تهدیدات قابل توجهی خواهد بود. ضریب خطر و عوارض و پیامدهای آن بسته به نوع فرایند و میزان ایراد متفاوت می‌باشد؛ ممکن است فرایندهای بدلیل تسامح و بی‌توجهی‌های کوچک تبعات مقطعی و قابل جبرانی داشته باشند، اما از سوی دیگر همچنین ممکن است بدلیل اهمال در پیشبرد دقیق فرایندهای حساس و مهم فرایند هات تپ خطراتی بزرگ متوجه مجریان عملیات گرداند و مجموعه را به صدماتی جبران ناپذیر مبتلا کند.
با این وجود و علی‌رغم خطرات بالقوه عملیات هات تپ، باید توجه داشت که در تحلیل نهایی عملیات انشعاب گرم هات تپ نسبت به فرایندهای سنتی انشعاب‌گیری خطراتی بیشتر را بهمراه نخواهد داشت. هر نوع فرایند سرویس‌دهی به خطوط لوله از جمله انشعاب‌گیری خطوط لوله، چه به روش سنتی و چه به روشهای مدرنی نظیر هات تپ می‌تواند مجموعه را متوجه تهدید کند.بنابراین، بر خلاف تصور رایج که روشهای سنتی انشعاب‌گیری را نسبت به هات تپ ایمن‌تر و کم‌خطرتر می‌پندارد، باید اشاره داشت که این روش‌ها نیز در صورت عدم توجه به فاکتورهای ایمنی فنی می‌توانند آسیب‌هایی بزرگ به مجموعه وارد کنند.
از جمله خطرات روشهای نستی به برش لوله برمی‌گردد. از آن‌جا که در این روش‌ها ابتدا خط لوله از سیال تخلیه می‌شود چنین تصور می‌شود که پس از تخلیه کامل سیال، لوله کاملاً فاقد مواد شیمیایی بوده و هر گونه فرایند برش یا جوشکاری روی آن بدون توجه به متغیرهای ایمنی ممکن خواهد بود. حال آن‌که دقیقاً قضیه عکس این است، چرا که با وجود تخلیه سیال از لوله، خروج باقیمانده‌ها، رسوبات، و مواد شیمیایی منتشر شده در فضای داخلی لوله حتی پس از تخلیه کامل لوله فرایندی بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد بود. خصوصاً در مواردی که سیال دارای ضریب بالای مواد شیمیایی قابل احتراق و اشتاعل یا مواد سمی و خطرناک باشد که جریان تنفس را مختل می‌کنند. برای مثال در مواردی نظیر گاز ترش هر گونه مواجهه با این گاز برای نیروی کار آسیب‌های بازگشت‌ناپذیر بهمراه واهد داشت و از این حیث استفاده از الگوهای سنتی در این خصوص بسیار خطرناک خواهد بود. چرا که حتی در صورت انجام صحیح و دقیق عملیات برش لوله، تنفس هوا با کمترین درجه از غلظت گاز ترش، اپراتورها و نیروهای فعال در مجاروت محیط را با خطراتی نظیر خفگی و حتی مرگ مواجه خواهد کرد.
فرایند هات تپ از آن‌جا که در مورد خطوط لوله حاوی جریان سیال ضریب ایمنی بالایی دارد از این تهدید مبراست . بارها پیش آمده است که مجریان انشعاب‌گیری پس از تخلیه لوله و شروع فرایند برش، دچار آسیب و سانحه گردیده‌اند. در این موارد در نتیجه تصادم حرارت ناشی از برش با مواد شیمیایی باقیمانده در لوله امکان بروز احتراق و انفجار بسیار بالا می‌رود.
در چنین مواردی تنها راه‌حل ممکن تخلیه تمام و کمال سیال و همچنین استفاده از تکنولوژی برش سرد برای بریدن لوله است. هزینه‌ها و خصوصاً زمان هدر رفت ناشی از این وقفه بدون شک بهره‌وری فرایند را در مقایسه با روش هات تپ بسیار پایین می‌آورد.
این در حالی است که فرایند هات تپ در مقابل این قسم ایرادات ضریب ایمین بالاتری دارد. در هات تپ وجود سیال درون لوله نه تنها موجب خطر نمی‌باشد بلکه برای جوشکاری اسپلیت تی روی لوله و نیز خود فرایند برش گرم هات تپ یک مزیت محسوب می‌شود. اتفاقاً برای هات تپ کاران ترجیح بر این است که لوله دارای سیال شناور و غیر راکد باشد. البته که در مورد هات تپ نیز وجود سیال راکد، یا لوله فاقد سیال منشأ خطر می‌باشد و می‌توان گفت انجام هات تپ روی این قسم خطوط تصیه نمی‌شود، اما مزیت این روش در سوراخکاری و انشعاب‌گیری روی خط حاوی سیال امری قابل کتمان نیست.
از سوی دیگر فرایند تحلیه خط لوله از سیال و رسوبات و مواد شیمیایی ساطع در آن نیز مکانیزم‌های ایمنی و فنی خاص خود را می‌طلبد و بدون فراهم کردن تجهیزات ویژه امکان‌پذیر نیست. تجارب متعدد بروز آسیب‌های فنی و صدمات جانی و انسانی را در فرایند تخلیه خطوط گواهی می‌دهند که البته اتخاذ مکانیزم‌های مدرن امکان رویداد بسیاری از این دست حوادث را کاهش داده است اما بشرط تقبل هزینه و زمان بالا. طبیعتاً در چنین شرایطی تقبل هزینه‌های انجام عملیات هات تپ بر پذیرش ریسک، خطرات، زمان هدر رفت، و انرژی تلف شده ناشی از روشهای سنتی ترجیح آشکار دارد.
با توجه به نکات فوق و بر حسب تجارب و مطالعات امکان‌سنجی صورت گرفته، امروز کاملاً اثبات شده است که استفاده از فن‌آوری انشعاب گرم هات تپ برای انشعاب‌گیری خطوط لوله نه تنها صرفه زمانی و مالی خواهد داشت، بلکه احتمال بروز خطرات و سوانح ایمنی را نیز کاهش خواهد داد . بنابراین باید در مقابل این تصور رایج که روشهای سنتی را دارای ضریب اطمینان بشتر در مقایسه با هات تپ تلقی می‌کند مقابله کرد. عمیات انشعاب‌گری گرم هات تپ از هر حیث بر روشهای سنتی ترجیح دارد و بنابراین می‌توان با قاطعیت روش هات تپ را بهترین روش انشعاب گیری از خطوط لوله برای کلیه فعالان حوزه‌های مختلف صنعتی برشمرد. |